APOSTİL İLE İLGİLİ MERAK EDİLEN HUSUSLAR

Yabancı bir ülke resmi makamlarından alınan bir belge veya kararın; Türkiye’de geçerli olabilmesi için o yabancı kararın (ör: mahkeme kararı) veya belgenin (ör: noter senedi) düzenlendiği ülkede bulunan Türk konsolosluğu veya makamı tarafından onaylanması (tasdiki) gerekir.
Örneğin Küba Devletinden aldığınız idari veya adli bir belgenin Türkiye’de hüküm ifade etmesi için bu resmi belgenin Küba’da bulunan Türk Büyükelçiliği veya Konsolosluğundan onaylanması zorunludur.
Bunun aksi de böyledir. Yani Türkiye’de alınan bir mahkeme kararı veya belge yabancı bir ülkede (ör: Almanya) geçerli olması için mutlaka o ülkenin Türkiye’deki konsolosluğu tarafından tasdik edilmesi şarttır. Buna da örnek verirsek Türkiye’den alınan bir noter belgesinin Kanada’da kullanılmak istenmesi halinde bu noter belgesinin Türkiye’deki Kanada Büyükelçiliğince mutlaka onaylanması gerekir.
İşte ülkeler yabancı kaynaklı bu belge ve kararların diğer ülkede geçerliliği konusunda; kendi dış misyonlarınca onaylama şartını kaldırmak üzere 05.10.1961 tarihinde “Yabancı Resmi Belgelerin Tasdiki Mecburiyetinin Kaldırılması Hakkındaki La Haye Sözleşmesi” adında birçok uluslu sözleşme hazırlamışlar ve bu tasdik (onay) şartını kaldırmak istemişlerdir.
 APOSTİL SÖZLEŞMESİ İLE KALDIRILAN ŞUDUR: Almanya’da Apostil şerhli -Apostil şerhini belgeyi düzenleyen ülke makamı verecektir- belge aldıysam, ayrıca bu belgeyi Almanya’daki Türk Konsolosluğu’na onaylatma zorunluluğum yoktur. Apostil şerhli belgenin noter onaylı tercümesini yaptırarak kullanmak yeterlidir.
Bu sözleşmenin amacı; “Sözleşmeye taraf ülkelerden birinde düzenlenen resmi belgelerin diplomasi veya konsolosluk temsilcileri tarafından onaylanmadan yani bu prosedür atlanarak, sözleşmeye taraf diğer bir ülkede kullanılmasını sağlamaktır” şeklinde ifade edilmiştir. Diğer bir deyişle, sözleşmeye taraf ülkeler arasında kullanılacak resmi belgelerde vatandaşlara kolaylık getirilmiştir.
Sözleşmeye göre taraf ülkelerde alınan karar ve belgeler diğer ülkede geçerli olması için kullanılacak ülke temsilciliğinin onayına gerek olmadan sadece belge veya kararı düzenleyen ülkenin yetkili makamınca tasdik ettiği ve adına “Apostil “(tasdik) şerhi denilen şerhi verdiğinde diğer ülkede geçerli olacaktır. Bu manada şerh ile “Bu Apostil ile birlikte bu evrak gerçek ve doğrudur, içeriği doğrudur. Uluslararası kullanılabilir” denmektedir.

A. APOSTİL SÖZLEŞMESİNE (1961 La Haye) HANGİ ÜLKELER DAHİLDİR?
Sözleşmeye taraf ülkelerin güncelliği “https://www.hcch.net/de/instruments/specialised-sections/apostille “adresinden kontrol edilmektedir.
Bu sözleşmeye zaman içerisinde alfabetik sıraya göre;
Amerika Birleşik Devletleri, Almanya, Andora, Antigua ve Barbuda, Arjantin, Arnavutluk Avustralya Avusturya, Azerbaycan, Bahamalar, Bahreyn, Barbados Belarus, Belçika, Belize, İngiltere (Birleşik Krallık), Bolivya, Bosna-Hersek, Bostvana, Brezilya, Brunei Sultanlığı, Bulgaristan, Burundi, Cabo Verde, Cook Adaları, Çek Cumhuriyeti, Çin Halk Cumhuriyeti, (Hong Kong ve Makou), Danimarka. Dominika, Dominik Cumhuriyeti, Ekvator, El Salvador, Ermenistan, Estonya, Fas, Fiji, Finlandiya, Fransa, Grenada, Guatemala, Güney Afrika, Gürcistan, Hırvatistan, Hindistan, Hollanda, Honduras, İrlanda, İspanya, İsrail, İsveç, İsviçre, İtalya, İzlanda, Japonya, Karadağ (Montenegro), Kazakistan, Kırgızistan, Kolombiya, Kore Cumhuriyeti (Güney Kore), Kosova, Kosta Rika, Kuzey İrlanda, Lesotho, Letonya, Liberya, Lihtenştayn, Litvanya, Lüksemburg, Macaristan, Makedonya, Malavi, Malta, Marshall Adaları, Mauritius, Meksika, Moğolistan, Moldova, Monako, Namibya, Nikaragua, Niue, Norveç, Özbekistan, Panama, Paraguay, Peru, Polonya, Portekiz, Romanya, Rusya Federasyonu, Saint Kitts ve Nevis, Saint Lucia, Saint Vincent ve Grenadinler, Samoa, San Marino, Sao Tome ve Principe Seyşeller, Sırbistan, Slovakya, Slovenya ,Surinam, Svaziland, Şili, Tacikistan, Tonga, Trinidad ve Tobago, Tunus, TÜRKİYE, Uruguay, Ukrayna, Umman, Vanautu, Venezuela, Yeni Zelanda, Yunanistan taraf olmuştur.

Listede görüldüğü gibi başta; Suudi Arabistan, Ürdün, Kuveyt, Irak, Suriye gibi Arap ülkeleri başta olmak üzere; Küba ve Kuzey Kore gibi sosyalist ülkeler; Madagaskar, Kenya, Çad, Gambiya gibi Afrika ülkeleri; Tayland, Papua Yeni Gine gibi uzak doğu ülkeleri sözleşmeye taraf olmamışlardır.
Dolayısıyla bu ülkelerden alınan adli, idari veya ticari belgelerin geçerliliğinde (arada iki sözleşme olmadıkça) mutlaka o ülkedeki Türk dış temsilciliğinin onayı gerekecektir.
Türkiye ise bu sözleşmeyi, 8.5.1962 tarihinde imzalamış ve 20.06.1984 tarih ve 3028 sayılı Kanun ile onaylamış ve bu Kanun, 16.09.1984 gün ve 18517 Sayılı Resmi Gazete’ de yayımlanarak, 29.09.1985 tarihinde Türkiye açısından yürürlüğe girmiştir. (16 Eylül 1984 gün ve 18517 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan Yabancı Resmi Belgelerin Tasdiki Mecburiyetinin Kaldırılması Sözleşmesidir.)
B. APOSTİLE ŞERHİ NASIL OLUR VE NERELERDEN ALINABİLİR?
Apostil Şerhi kullanılacak belgeyi veya kararı düzenleyen ülkenin yetkili makamı tarafından sözleşmenin 4. maddesinde belirtildiği gibi bizzat belgenin veya buna eklenecek bir kâğıdın üzerine konulur. Şerh, istenilen dilde olabilir ancak tasdikin başlığı mutlaka Fransızca olarak yazılmak zorundadır.
ÖNEMLE BELİRTMEK GEREKİR Kİ, BİR DEVLET KENDİ DÜZENLEMEDİĞİ BELGEYE APOSTİL ŞERHİ VEREMEZ. ÖRNEĞİN, ALMANYA’DAN ALINAN BİR BELGEYE TÜRK MAKAMLARI APOSTİL VEREMEZ. APOSTİL BELGENİN DÜZENLENDİĞİ ÜLKE MAKAMINCA VERİLİR.

AYRICA APOSTİL SÖZLEŞMESİNE TARAF OLMAYAN VEYA ARALARINDA İKİLİ BİR ANLAŞMA BULUNMAYAN ÜLKELER APOSTİL ŞERHİ DÜZENLEYEMEZLER.

Ülkeler ve hatta eyaletlere ayrılmış ülkelere göre Apostil verecek tasdik makamları farklılıklar göstermektedir. Örneğin Almanya’da mahkeme kararlarına ve Alman noter belgelerine o kararı veren mahkemenin veya Noter ’in bağlı bağlı olduğu eyalet mahkemesi başkanı (Landgericht) Apostil şerhini verirken, Türkiye’de idari belgeler için; illerde Vali, vali yardımcısı veya Hukuk işleri müdürü; ilçelerde Kaymakam, adli belgeler için ise Ağır ceza mahkemesi bulunan mahkemelerdeki adli yargı Adalet komisyon başkanları tarafından APOSTİL şerhi verilmektedir.
Türkiye Apostili, kendi düzenlediği evrakın yabancı devletlerce kullanılacak olması durumunda vermektedir. Yani kaymakamlık, valilik vs. hususu örneğin Türk vatandaşıyım, Fransa’da okuyacağım. Bunun için öğrenci belgesini Fransa’ya sunmam gerekmektedir. İşte bu durumda Türkiye ‘deki valilik veya kaymakamlığın Apostil verme yetkisi gündeme gelmektedir. Tabi ki Türkiye de Fransa’ da Apostil sözleşmesine taraf olduğu için Apostil verebiliyor. Aldığım öğrenci belgesi Apostile taraf olmayan bir ülkede kullanılacak olsaydı işte o zaman belgeyi Türkiye’deki Fransa Konsolosluğuna onaylatmam gerekecekti.
Hangi ülkenin hangi tür belgeler için hangi yetkili makamlarının Apostil vereceği sözleşmeye üye ülkeleri de gösteren https://www.hcch.net/de/states/hcch-members internet sitesinden öğrenilebilirsiniz.
C. APOSTİL ŞERHİNE GEREK OLMAYAN ÜLKELER HANGİLERİDİR?
Zaman içerisinde Türkiye 1961 La Haye sözleşmesine üye veya değil bazı ülkelerle yaptığı iki sözleşmelerle bu Apostil şerhi şartını da karşılıklı olarak kaldırmıştır.
İKİLİ ANLAŞMALAR NEDENİYLE APOSTİL TASDİK ŞERHİ ARANMAYACAK ÜLKELER:

1- AVUSTURYA

Dışişleri Bakanlığı Konsolosluk Prensipler Daire Başkanlığı tarafından gönderilen 23 Ekim 2009 tarihli ve 2009/412955 sayılı yazıda; “Avusturya'nın Ankara Büyükelçiliği'nden alınan Nota'da "Türkiye Cumhuriyeti ve Avusturya Cumhuriyeti'nin Taraf Bulundukları 01.03.1954 Tarihli Hukuk Usulüne Dair Lahey Sözleşmesi'ne İlişkin Olarak Yaptıkları 16 Eylül 1988 Tarihli Ek Anlaşma’nın 15. maddesinde geçen "Her iki ülkenin birinde bir mahkeme veya noterlik tarafından düzenlenen veya tasdik edilen evrakın diğer ülkede yeniden tasdik edilmesine gerek yoktur" hükmüne rağmen, Türk makamlarının ve noterlerin Avusturya belgelerinde Apostil şerhi bulunmasını talep ettikleri, konuya ilişkin görüşlerinin alınarak Avusturya tarafına yanıt verilmesi ve ilgili makamlarımızın bilgilendirilmesini teminen Bakanlıklarına ilgi (a)'da kayıtlı yazımızla bildirilmişti.
Bakanlıklarından alınan ilgi (b)'de kayıtlı cevabi yazıda, özetle, Avusturya ile ülkemiz arasında akdedilen 16 Eylül 1988 tarihli Ek Anlaşmanın 15. maddesinde belirtilen belgeler için muafiyet gereği ayrıca Apostil tasdikinin aranmasına gerek bulunmadığı belirtilmektedir. Bu çerçevede, Avusturya makamlarınca düzenlenen ve münhasıran adli makamlara sunulacak belgeler için Apostil tasdikinin aranmaması gerektiği hususunun üyelerine iletilmesine izinlerini saygılarımla rica ederim” denilmiştir.
Avusturya makamlarınca düzenlenen ve münhasıran adli makamlara ve dolayısıyla noterliklere sunulacak belgelerde tasdik (Apostille) şerhinin aranmaması gerektiği anlaşılmakla konu Yönetim Kurulumuzun 4.12.2009 tarihli toplantısında görüşülmüş ve tasdik (Apostille) şerhi aranmayacak başka ülkeler bulunup bulunmadığının Adalet Bakanlığı Uluslararası Hukuk ve Dış İlişkiler Genel Müdürlüğünden sorulmasına karar verilmiştir. Adı geçen Genel Müdürlükçe gönderilen 21.12.2009 tarihli ve 1557/129430 sayılı cevap yazısında APOSTİL ŞERHİ ARANMAYACAK DİĞER ÜLKELER BELİRTİLMİŞTİR:
2- POLONYA

12/04/1988 tarihinde Polonya ile yaptığı "Türkiye Cumhuriyeti ile Polonya Halk Cumhuriyeti arasında Hukuki ve Ticari Konularda Adli Yardım Sözleşmesi"nin 13. maddesinde;

3- MACARİSTAN

06/06/1988 tarihinde Macaristan ile yaptığı "Türkiye Cumhuriyeti ile Macaristan Halk Cumhuriyeti Arasında Hukuki ve Ticari Konularda Adli Yardımlaşma Sözleşmesi"nin 13. maddesinde;

4- KUVEYT

07/02/1990 tarihinde Kuveyt ile yaptığı "Hukuki, Ticari ve Cezai işlerde Hukuki ve Adli İş birliği Sözleşmesinin 7. maddesinde;

“1. Akid Taraflardan birinin ülkesinde düzenlenen veya mevzuatına uygun olarak yetkili makamınca tasdik edilen bir belge, diğer Tarafın ülkesinde başka bir tasdik işlemine tabi olmadan tanınacaktır. Bu husus, her iki Akid Tarafın mevzuatına uygun olarak tasdik edilen özel belgeler için de geçerlidir.
2. 1. bent hükümleri Akid Tarafların yetkili makamlarınca usulüne uygun olarak tasdik edilen belge örneklerine de uygulanır.
3. Akid Taraflardan birinin makamlarının yetkisi dahilinde düzenlenen ve resmi sayılan bir belge, diğer Akid Tarafın ülkesinde de resmi sayılır. Bir belgenin doğruluğu hakkında ciddi kuşkular bulunması halinde, belgenin doğruluğu yetkili makamlar aracılığıyla araştırılacaktır.”

5- ÖZBEKİSTAN
23/06/1994 tarihinde Özbekistan ile yapılan "Hukuki, Ticari ve Cezai Konularda Adli Yardım Sözleşmesinin 14. maddesinde;

6- ARNAVUTLUK
15/03/1995 tarihinde Arnavutluk ile yaptığı "Türkiye Cumhuriyeti ile Arnavutluk Cumhuriyeti Arasında Hukuki, Ticari ve Cezai Konularda Adli Yardımlaşma Sözleşmesinin 14. maddesinde;

7- GÜRCİSTAN
04/04/1996 tarihinde Gürcistan ile yaptığı "Türkiye Cumhuriyeti ile Gürcistan Cumhuriyeti Arasında Hukuki, Ticari ve Cezai Konularda Adli Yardım Anlaşması"nın 14. maddesinde;

8- TACİKİSTAN
06/05/1996 tarihinde Tacikistan ile yaptığı "Türkiye Cumhuriyeti ile Tacikistan Arasında Hukuki, Ticari ve Cezai Konularda Adli Yardım Antlaşmasının 14. maddesinde;

9- RUSYA
15/12/1997 tarihinde Rusya ile yaptığı "Türkiye Cumhuriyeti ile Rusya Federasyonu Arasında Hukuki, Ticari ve Cezai konularda Adli Yardımlaşma Anlaşmanın 14. maddesinde;

10- HIRVATİSTAN
10/02/1999 tarihinde Hırvatistan ile yaptığı "Türkiye Cumhuriyeti ile Hırvatistan Cumhuriyeti Arasında Hukuki, Ticari Konularda Adli iş birliği Anlaşması’nın 12. maddesinde;

11- LİTVANYA
19/09/1999 tarihinde Litvanya ile Yaptığı "Türkiye Cumhuriyeti ile Litvanya Arasında Hukuki ve Ticari Konularda Adli Yardım Sözleşmesinin 7. maddesinde;

12- UKRAYNA
23/11/2000 tarihinde Ukrayna ile yaptığı "Türkiye Cumhuriyeti ile Ukrayna Arasında Hukuki Konularda Adli Yardımlaşma ve İş birliği Anlaşması"nın 13. maddesinde;

13- MAKEDONYA

11/07/2001 tarihinde Makedonya ile yaptığı "Türkiye Cumhuriyeti ile Makedonya Cumhuriyeti arasında Hukuki ve Cezai Konularda Adli Yardım Sözleşmesi"nin 14. maddesinde;

Genel olarak, Akit taraflardan birinin ülkesinde, yetkili makamlar tarafından tanzim edilmiş, verilmiş veya onaylanıp resmi mühür taşıyan belgeler ile bunların onaylı örneklerinin diğer akit tarafın ülkesinde tasdik işlemine tabi tutulmayacağına ilişkin bir düzenleme mevcuttur.

14- KAZAKİSTAN (sadece mahkemeler nezdinde kullanılacak evraklar için)

17/07/1997 tarihinde Türkiye ile Kazakistan arasında yapılan "Türkiye Cumhuriyeti ve Kazakistan Cumhuriyeti Arasında Hukuki Konularda Adli Yardımlaşma Anlaşması"nın 8. maddesi uyarınca ise; "Diğer Akit tarafın mahkemeleri nezdinde kullanılmak üzere, Akti taraflardan birinin yetkili makamlarında tanzim edilmiş veya onaylanmış belgeler, usulüne uygun olarak imzalanmış ve resmi mühürle mühürlenmiş olmaları şartıyla, tasdik işlemine tabi tutulmayacaktır."

15- AZERBAYCAN (sadece adli makamlar önündeki işlemlerde)

Türkiye ile Azerbaycan arasında 02/11/1992 tarihinde Türkiye Cumhuriyeti ile Azerbaycan Cumhuriyeti arasında yapılan "Hukuki, Ticari ve Cezai Konularda Adli Yardımlaşma Sözleşmesinde bulunmaktadır. Sözü edilen 12. maddeye göre; "Akit taraflardan birinin ülkesinde düzenlenmiş veya onaylanmış ve resmi mühür taşıyan belgeler diğer Akit tarafın bir adli makamı önündeki işlemlerde tasdikten muaf tutulacaktır."

16- KIBRIS

Ayrıca 1961 La Haye sözleşmesine taraf olmayan Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti (KKTC) ile Türkiye arasında yapılan ve 07.01.2003 günlü Resmi Gazetede yayınlanarak yürürlüğe giren Adalet ve İçişleri alanında iş birliği anlaşmasının 27/2 maddesi gereğince de karşılıklı olarak belge tasdik muafiyeti getirilmiştir.

Bu ülkelerden Tacikistan, Kuveyt, Özbekistan ve Irak, Kıbrıs 1961 tarihli Lahey (Apostille) Sözleşmesine taraf değillerdir.” denilmiştir.
Buna göre;

1.) Arnavutluk, Avusturya, Gürcistan, Hırvatistan, Kuveyt, Litvanya, Macaristan, Makedonya, Özbekistan, Polonya, Rusya, Tacikistan, Ukrayna yetkili makamları tarafından tanzim edilmiş, verilmiş veya onaylanıp resmi mühür taşıyan belgeler ile bunların onaylı örneklerinde tasdik şerhinin aranmaması gerekmektedir. (Kuveyt bakımından; Apostil aranmıyor, zaten taraf da değil, istese de yapamaz)

2.) Kazakistan makamları tarafından Türkiye’deki mahkemeler nezdinde kullanılmak üzere tanzim edilmiş veya onaylanmış belgeler usulüne uygun olarak imzalanmış ve resmi mühürle mühürlenmiş olmaları şartıyla, tasdik işlemine tabi değillerdir.

3.) Azerbaycan makamları tarafından düzenlenmiş veya onaylanmış ve resmi mühür taşıyan belgeler Türkiye’deki adli makamlar önündeki işlemlerde tasdikten muaf bulunmaktadır.

4.) Suriye vatandaşlarının Ülkelerinden aldıkları belgelerin tasdiki işlemleri: 12.05.2016 tarihli ve 53597 sayılı cevabi yazıda;

Suriye'nin, Ülkemizin taraf olduğu Yabancı Resmi Belgelerin Tasdiki Mecburiyetinin Kaldırılması Sözleşmesine taraf olmadığı, bu itibarla Suriye'de düzenlenmiş olup Ülkemizde ibraz edilecek olan resmi belgelerin diplomasi veya konsolosluk temsilcilikleri tarafından onaylanması zorunluluğunun bulunduğu, bununla birlikte, Suriye'deki mevcut gelişmeler nedeniyle anılan Ülkedeki temsilciliklerimizin faaliyetlerine geçici olarak ara verildiği ve bu sebeple, Noterlik Kanununun 192. maddesi uyarınca, söz konusu ülkedeki dış temsilciklerimiz tarafından noterlik işlemlerinin yürütülmesi imkanının bulunmadığı, diğer taraftan, Suriye ile Ülkemiz arasında 09.04.2009 tarihinde, ‘Türkiye Cumhuriyeti ve Suriye Arap Cumhuriyeti Arasında Hukuki ve Ticarî Konularda Adli Yardımlaşma Anlaşmasının’ imzalandığı, bahse konu Anlaşmanın ‘Belgelerin Geçerliliği’ başlığını taşıyan 12. maddesinde; ‘1.Âkit Taraflardan birinin ülkesinde düzenlenmiş veya onaylanmış ve resmi mühür taşıyan belgeler diğer Âkit Tarafın bir adlî, makamı önündeki işlemlerde tasdikten muaf tutulacaktır. 2. Âkit Taraflardan birinin resmî makamlarınca düzenlenen belgeler, diğer Akit Taraf ülkesindeki, resmi belgelerle aynı güce sahip olacaktır’ hükmünün yer aldığı, bununla birlikte, söz konusu anlaşmanın yürürlüğüne ilişkin olarak Dışişleri Bakanlığından alınan bila tarihli ve 87016113019.00-2013/205798 sayılı yazıda, anlaşmanın onaylama işlemlerinin karşı tarafa bildirilmesinin ardından ilgili maddeleri uyarınca 20.10.2011 tarihînde yürürlüğe girdiği, anlaşmaların yürürlüğe giriş tarihlerinin tespitine yönelik olarak 244 sayılı Kanunun 3 üncü maddesi çerçevesinde Bakanlar Kurulu Kararnamesi çıkarılması için gerekli sürecin başlatıldığının bildirildiği, ayrıca 244 sayılı Kanunun 3 üncü maddesinin 2. fıkrasında yer alan, ‘Bir milletlerarası antlaşma yukarıdaki fıkrada söz konusu yürürlük tarihînin tespitine dair kararnamede belirtilen yürürlüğe giriş tarihinde kanun kuvvetini kazanır.’ hükmüne dikkat çekildiği ve yine Dışişleri Bakanlığının 28.04.2016 tarihli ve 87016113-40Ö.18.03-2016/1Ö852213 sayılı yazısı ile eklerinde, Suriye'deki mevcut durum nedeniyle Suriye vatandaşlarının Ülkemizde yaptırmak istedikleri işlemlerde, ilgili Suriye yetkili makamlarından aldıkları belgelerin tasdiki hususunda karşılaştıkları zorluklar nedeniyle başvuran vatandaşlarımızın Suriye'nin hâlen faal olan İstanbul Başkonsolosluğuna yönlendirildiğini ve Suriye ile Ülkemiz arasında 09.04.2009 tarihinde imzalanan ‘Türkiye Cumhuriyeti ve Suriye Arap Cumhuriyeti Arasında Hukuki ve Ticari Konularda Adli Yardımlaşma Anlaşmasının’ yürürlüğe giriş tarihinin tespitine yönelik Bakanlar Kurulu Kararnamesi çıkartılması için başlatılan sürecin henüz sonuçlandırılmadığının bildirildiği belirtilmiştir.” denilmektedir.

 E-Apostille uygulamasına geçen devletler
a.) Moldova Cumhuriyeti:
Birliğimize gönderilen Adalet Bakanlığı Hukuk İşleri Genel Müdürlüğünün 08.05.2015 tarih ve 6673 ile Dışişleri Bakanlığının 06.03.2015 tarih ve 7553879 sayılı yazılarıyla;

Moldova Büyükelçiliği'nin Notası'na atfen Moldova E-apostil uygulamasının bazı makamları-mızca bilinmemesi nedeniyle ülkemizdeki Moldova vatandaşlarının sorun yaşadıkları, Moldova Cumhuriyeti’nde 1 Ekim 2013 tarihinden itibaren yalnızca dijital imzalı e-apostil uygulamasına geçildiği, bu uygulamanın belgenin elektronik imzalı apostilli kısmı ve apostile konu asıl belgenin kopyasını içeren pdf formatından oluşacağı, anılan belgenin biri apostil kodu ve diğeri güvenlik kodu olmak üzere iki ayrı koda sahip olacağı, ayrıca bu kodların “www.apostila.gov.md” internet adresi üzerinden doğruluğunun teyit edilebileceği ve aynı zamanda pdf formatında aktarılabileceği, Bildirilmiş ve bu Ülkeye ait e-apostil uygulamasının bir örneği de yazı ekinde gönderilmiştir. Bu sebeple, Moldova Cumhuriyeti’nde düzenlenmiş bir belgenin tasdik (apostil) şerhinin, dijital imzalı e-apostil uygulamasına uygun şekilde aranması gerekmektedir.
b.) Kolombiya Cumhuriyeti:
Dışişleri Bakanlığı Konsolosluk İşleri Genel Müdürlüğü 27.05.2015 tarihli ve 7912525 sayılı yazısıyla; “Kolombiya'nın Ankara Büyükelçiliğinden alınan ve bir örneği ilişikte sunulan Nota'da, e-Apostil uygulamaları çerçevesinde Kolombiya Dışişleri Bakanlığınca ekte takdim kılınan apostil tasdik şerhi çıktılarının kullanılmaya başlanacağı ve tasdike konu belgelere iliştirileceği” bildirilmiş ve bu Ülkeye ait e-apostil uygulamasının bir örneği de yazı ekinde gönderilmiştir.
Bu sebeple, Kolombiya Cumhuriyeti’nde düzenlenmiş bir belgenin tasdik (apostil) şerhinin, dijital imzalı e-apostil uygulamasına uygun şekilde aranması gerekmektedir.
TÜM BUNLAR IŞIĞINDA;
1.) YABANCI ÜLKE RESMİ MAKAMLARINDAN ALINAN BELGELERİN TÜRKİYE’DE KULLANILMASI HK.
Yabancı devlet makamları tarafından hazırlanan resmî belgelerin Türkiye'de de resmî belge olarak kullanılabilmesi için belirli şartların gerçekleştirilmesi gerekmektedir.
Bu şartları ise HMK madde 224 ihtiva etmiş olup işbu madde,
(1) Yabancı devlet makamlarınca hazırlanan resmî belgelerin, Türkiye'de bu vasfı taşıması, belgenin verildiği devletin yetkili makamı veya ilgili Türk konsolosluk makamı tarafından onaylanmasına bağlıdır. (Her ne kadar veya olsa da uygulamada hem yabancı ülkenin yetkili makamı+ Türk Kons. Birlikte aranmaktadır.)
(2) Türkiye'nin taraf olduğu milletlerarası sözleşmelerin yabancı resmî belgelerin tasdiki ile ilgili hükümleri saklıdır.'' şeklindedir.
Buna göre; yabancı ülkenin yetkili makamları tarafından düzenlenen veya onaylanan resmî belgenin Türkiye'de geçerli olabilmesi için, verildiği devletin yetkili makamı veya ilgili Türk konsolosluk makamı tarafından onaylanması gerekmektedir. Onaylamanın ne şekil olacağı ise kanun koyucu tarafından ilgili ülkenin mevzuatına ve uluslararası sözleşmelere bırakılmıştır.
İşte Apostil anlaşması ile yabancı yetkili makam tarafından düzenlenen belgelerin ayrıca, belgenin düzenlendiği ülkede bulunan Türk Konsolosluğuna onaylatma zorunluluğu ortadan kaldırılmıştır. Apostil Şerhi ile sözleşmeye taraf olan devletlerin birinin ülkesinde düzenlenen resmî belge, sözleşmeye taraf diğer devletin ülkesinde kullanılabilir hale gelir. Yabancı ülke tarafından verilen resmî belge, sadece düzenlendiği yetkili yabancı ülke makamının Apostil onayı ile Türkiye'de de geçerli olacaktır.
İlk olarak bakılması gereken üç kriter bulunmaktadır:
 Belgenin alınacağı yabancı ülkenin Lahey’e taraf olup olmadığına bakılacaktır.
 Belgenin alınacağı yabancı ülke ile Türkiye arasında Apostil Hususunda ikili anlaşma var mı yok mu bakılacaktır.

 Buna ek olarak belgenin alınacağı ülke ile Türkiye arasında Apostilin kaldırılmasına ya da tasdik usulünün kolaylaştırılmasına yönelik ek anlaşma olup olmadığına bakılacaktır. (Yani örn., Laheye taraf olan ülke apostilli vererek belgelerin Türkiye’de kullanılması kolaylaşacaktır. Ancak taraflar bunu da kaldırıp direk yabancı ülkece verilen belgenin hiçbir tasdike tabi olmadan tanınacağını, apostile dahi gerek olmadığı yönünde anlaşma yapmış olabilecektir.)
a.) BELGENİN ALINACAĞI ÜLKE İLE TÜRKİYE ARASINDA APOSTİL ANLAŞMASI VARSA YA DA LAHEYE TARAF İSE:

1. Bir örnekle açıklayalım. Apostil anlaşmasına taraf olan Almanya’dan doğum belgesi alınması gerekmektedir.

2. Almanya’dan alınacak olan bu belge sözleşmeye taraf olduğu için, Almanya’da hangi makam apostil vermeye yetkili ise gidip doğum belgesine apostil şerhi aldıracaktır. (Bu işlemi Türkiye de yapamaz. Çünkü Türkiye sadece kendi düzenlediği evraklar için apostil verebilir.)

3. Apostil şerhi alındıktan sonra, bu belgenin Türkiye de kullanılabilmesi için Almanya’da bulunan Türk Konsolosluğuna onaylatma zorunluluğu (sözleşmeye taraf olduğu için) yoktur. Yurtdışında yapılmış bir işlemde, apostil onayı varsa, Lahey sözleşmesine taraf olan devletler için ayrıca işlemde başka bir onay şerhi aramaya gerek yoktur. Apostil onayı olan her işlem Türkiye'de yapılmış gibi değerlendirilecektir.

4. Doğrudan apostilli doğum belgesinin (hem belgeyi hem apostili) Türkiye’de yeminli tercüme ve noter onayını yaptırıp kullanabileceği gibi, Almanya’da (hem belgeyi hem apostili) yeminli tercümesini yaptırarak, tercümeleri Almanya’daki Türk Konsolosluğuna onaylatacaktır. Bu şekilde apostilli belgelerin Türkiye’de kullanılması için yapılması gereken tek işlem çeviri ve çeviri ülke dışında yapılıyor ise çeviriyi Türk Konsolosluğuna onaylatmaktır. Buraya dikkat edelim onaylatılan asıl evrak değildir, asıl evrak zaten apostilli olduğu için onaya gerek yoktur. En garanti yöntemin ise asıl evrak ve apostil çevirisinin belgenin alındığı ülkede yapılarak, akabinde bu çevirilerin Türk konsolosluğuna onaylatıldığı ikinci yöntem olduğu söylenmektedir.

b.) BELGENİN ALINACAĞI ÜLKE İLE TÜRKİYE ARASINDA APOSTİL ANLAŞMASI YOK İSE,
Apostil anlaşmasına taraf olmayan devletlerin düzenledikleri belgelere apostil şerhi vermesi mümkün değildir. Apostil sadece taraf devletler için getirilmiştir. Dolayısıyla, apostil onayı yoksa; mutlaka işlemin yapıldığı yerdeki Türk Konsolosluğunun onayı gerekir.

Bir örnekle açıklayalım;

Apostil Anlaşmasına Taraf Olmayan Devlet (Kuveyt, Irak Vs.) Alınan Doğum Belgesinin Türkiye’de Geçerli Olarak Kullanılabilmesi İçin

1. Irak yetkili makamlarından doğum belgesi alınacaktır.
2. Alınan doğum belgesine apostil şerhi vurulamayacağından, bu doğum belgesinin IRAK ülkesince düzenlenmiş bir resmi belge olduğunun belirlenmesi için doğum belgesine IRAK Dış İşleri Bakanlığı’nın imza ve mührünü vurduracaktır. (Ülkesi dış işleri bakanlığı mühür + imza)
3. Ardından doğum belgesi aslındaki Irak Dış İşleri Bakanlığı mührünü Irak’taki Türk Konsolosluğuna tasdik ettirecektir. Yani Yabancı Resmi belgeye ait işlemin yapıldığı yabancı yer resmi biriminin imza ve mührünün doğru olduğunun, o yerdeki Türk Konsolosluğu tarafından onaylanıp onaylanmadığına bakılacaktır. Aksi takdirde bu belgelerin Türkiye’de geçerliliği söz konusu olmayacaktır.
4. Bu şekilde yabancı ülke dış işleri mührü + Türk Konsolosluğu tasdiki taşıyan belgenin yeminli çevirisini kişi ülkesinde yapacak ise, çeviriyi de ülkesindeki Türk Konsolosluğuna onaylatacaktır. Türkiye ‘de çeviri yapılacak ise noter onaylı çevirisi yapılacaktır. Akabinde bu belgelerin kullanılabilmesi için bir sıkıntı bulunmamaktadır.

2.) TÜRK RESMİ MAKAMLARINDAN ALINAN BELGELERİN YABANCI ÜLKELERDE KULLANILMASI HK.
İlgili, Lahey Sözleşmesini imzalamayan bir ülkeye (örneğin Irak’a) Türk makamlarından aldığı belgelerini göndermek istiyorsa, hangi aşamalardan sonra bu belgesini ilgili ülkeye göndermelidir.

Örnek olarak IRAK, Lahey Sözleşmesini imzalayan ülkelerin listesinde bulunmamaktadır.

İlgiliye ait belgelerin gönderileceği ülkede tanınabilmesi için;

1. Önce bir Noterliğe gitmesi, noterliğin yeminli tercümanın adını, adresini ve telefonu alması gerekir. Yeminli bir tercümana götürdüğü belgelerin, o ülkenin diline çevirisini yaptırır. Çevirisi yapılan evraklarla tekrar Noterliğe geri dönülür. Çeviri, aynı noterlikte onaylattırılır.
2. Noterlikte onaylanan bu çeviri, Noterliğin Bulunduğu İlin Valiliğine (Ya Da İlçelerde Kaymakamlığa) götürülerek Valilik veya yardımcısı tarafından belgenin geçerliği vs. doğrulanır. Valilik apostil anlaşması var ise apostil şerhi verir yok ise sadece tasdik yapar. (Sözleşmenin 6’ncı maddesi uyarınca tasdik şerhini (Apostil) vermekle yetkili Türk Makamları; idari belgeler için valilikler, adli belgeler için ise ağır ceza mahkemesi kuruluşu olan merkezlerdeki adli yargı adalet komisyonu başkanlıkları olarak tespit edilmiştir.)
3. Valiliğin doğulama onayından sonra, Noterlik Kanunu Madde 195. Maddesi gereğince bu çevirinin gönderileceği ülkenin (örneğimizde IRAK’ın), en yakın başkonsolosluğuna veya konsolosluğuna götürülerek diplomatik olarak onaylatılması gerekir. Fahri Konsolosların onaylarının geçerliliği yoktur.
4. Eğer IRAK Lahey Sözleşmesini imzalayan ülkeler arasında olsaydı, Türkiye’deki IRAK konsolosluğunun onayına ihtiyaç duyulmadan, Valililiğin Apostili (onayı) ile işlem bitmiş olacaktı. Apostil, ilgiliyi sözleşmeye taraf olan ülkenin (Örnek IRAK konsolosluğuna gitmekten ve belgelerini bu konsoloslukta diplomatik olarak tasdik ettirmekten kurtarmaktadır.)

AV. AYŞEGÜL ÖTER
U&T Hukuk- U&T Law Consulting