1. İTİRAZA KONU HÜKÜM

 

 

Nevşehir 4. Asliye Hukuk Mahkemesi ile İstanbul Anadolu 15. Sulh Hukuk Mahkemesi tarafından HMK m. 166/1 hükmünün  Anayasa’nın 2., 13., 36., 37., ve 138. maddelerine aykırı olduğu gerekçesiyle iptali talep edilmiştir.

“MADDE 166- (1) Aynı yargı çevresinde yer alan aynı düzey ve sıfattaki hukuk mahkemelerinde açılmış davalar, aralarında bağlantı bulunması durumunda, davanın her aşamasında, talep üzerine veya kendiliğinden ilk davanın açıldığı mahkemede birleştirilebilir. Birleştirme kararı, ikinci davanın açıldığı mahkemece verilir ve bu karar, diğer mahkemeyi bağlar.”

 

2.İTİRAZIN GEREKÇELERİ 

Nevşehir 4. Asliye Hukuk Mahkemesi ile İstanbul Anadolu 15. Sulh Hukuk Mahkemesi tarafından HMK m. 166/1 hükmünün itiraz konusu kural kapsamında aynı yargı çevresinde aynı düzey ve sıfattaki hukuk mahkemelerinde a.ılan davalarda verilen birleştirme kararının diğer mahkemeyi bağlaması ve birleştirme kararına karşı kanun yoluna ancak hükümle birlikte başvurulabilmesi nedeniyle ilk davanın açıldığı mahkeme tarafından birleştime kararının denetlenmesine imkan tanınmadığı, bu durumun hukuk devleti ilkesiyle hak arama özgürlüğüyle, kanuni hakim güvencesi ve mahkemelerin bağımsızlığı ilkeleriyle bağdaşmadığı belirtilerek kuralın Anayasa’nın 2., 13., 36., 37., ve 138. maddelerine aykırı olduğu gerekçesiyle iptali talep edilmiştir.

 

3.ANAYASA MAHKEMESİ TARAFINDAN YAPILAN DEĞERLENDİRMELER

Anayasa Mahkemesi  tarafından kurala ilişkin kanuni hakim güvencesini de açıklayarak;

 

• Kanuni hakim güvencesi gereğince bir davaya hangi mahkemenin bakacağına ilişkin kuralların kanunla ve önceden düzenlenmesinin zorunlu olduğu, haklı ve makul nedenlerin varlığı halinde davanın ilk açılan mahkemeden daha farklı bir mahkemede görülmesine ilişkin kanuni düzenlemelerin yapılmasının mümkün olduğu ve bu düzenlemelerden birinin de HMK m. 166 davaların birleştirilmesi hükmünün olduğu,

 

• Davaların birleştirilmesi kurumunun ayrı ayrı açılmış ve aralarında bağlantı bulunan hukuk davaları bakımından usul ekonomisi gereğince ortaya konulmuş bir kurum olduğunu ve ancak davalar arasında bağlantı bulunması halinde uygulanacağını,

 

• Davaların birleştirilmesine ilişkin kararın ikinci davanın açıldığı mahkeme tarafından verileceğini ve bu durumda ilk mahkemenin bu kararla bağlı olacağını,

 

• Bu karara karşı ancak hükümle birlikte kanun yoluna gidilebileceğinden birleştirme kararı veren mahkemenin kararına ilişkin olarak hukuki bir denetim imkanının bulunmadığını,

 

• Davalar arasında bağlantı bulunmaması halinde ilk mahkeme tarafından davalar hakkında ayırma kararı verileceğini fakat ayırma kararı neticesinde dahi ikinci mahkemede açılmış  davanın ilk davanın açıldığı mahkeme tarafından görülüyor olması ve bu durumun HMK m. 166 koşullarını sağlamayarak koşulları oluşmadığı halde nedeniyle bu durumun kanuni hakim güvencesine aykırılık yarattığı değerlendirilmiştir.

 

 

 4.SONUÇ

 

Tüm bu değerlendirmeler sonucu AYM tarafından; “12/01/2011 ve 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunun 166. Maddesi (1) numaralı fıkrası ve ikinci cümlesinde yer alan “ .... ve bu karar diğer mahkemeyi bağlar “ ibaresinin Anayasa’ya aykırı olduğuna ve iptaline karar verilmiştir.”