1.SAĞLIK UYGULAMA TEBLİĞİ NEDİR ?

 

Sağlık Uygulama Tebliği sağlık uygulamalarına ilişkin tüm detayları içeren bir mevzuat tebliğidir. Tebliğin amacı ; “sağlık yardımları Sosyal Güvenlik Kurumunca (bundan sonra Kurum olarak ifade edilecektir) karşılanan ve kapsam maddesinde tanımlanan kişilerin, sağlıklı kalmalarını, hastalanmaları halinde sağlıklarını kazanmalarını, iş kazası ile meslek hastalığı, hastalık ve analık sonucu tıbben gerekli görülen sağlık hizmetlerinin karşılanmasını, iş göremezlik hallerinin ortadan kaldırılmasını veya azaltılmasını temin etmek amacıyla Kurumca finansmanı sağlanan sağlık hizmetleri, yol, gündelik ve refakatçi giderlerinden yararlanma esas ve usulleri ile bu hizmetlere ilişkin Sağlık Hizmetleri Fiyatlandırma Komisyonunca belirlenen Kurumca ödenecek bedellerin bildirilmesidir.” şeklinde ifade edilmiştir.

 

Sosyal Güvenlik Kurumu Sağlık Uygulama Tebliği eklerinde bahsi geçen konulara ilişkin ayrıntılı düzenlemeler yer almakla eklerinden biri olan "Bedeli Ödenecek İlaçlar Listesi-4/A"da da kanser tedavilerinde kullanılan ve ödemesi yapılacak ilaçlara ilişkin düzenlemeler yer almaktadır.

 

2.HANGİ KANSER İLAÇLARI SGK TARAFINDAN ÖDEME KAPSAMINDADIR?

 

 Bu ilaç listesi Sosyal Güvenlik Kurumu Sağlık Uygulama Tebliği hükümlerine dayanarak çıkarılan "Bedeli Ödenecek İlaçlar Listesi-4/A"da yer almakla her yıl değişiklik göstermektedir. Özellikle kanser tedavisinde kullanılan Keytruda, Opdivo, Enhertu ve Tecentriq gibi immünoterapiler 10.07.2025 tarihli Resmi Gazete’de yayınlanan yeni Tebliğe kadar ödeme kapsamında yer almadığından, bu ilaçlara ilişkin davalar yaygındır. Ancak, yeni yayınlanan Tebliğ ile ödeme kapsamına alınan ilaçlarda değişiklik meydana gelmiştir.

 

 3.HASTANIN KULLANDIĞI İLAÇ ÖDEME KAPSAMINDA YER ALMIYORSA  NASIL BİR YOL İZLENMELİDİR?

 

İlacın SUT listesinde yer almaması, Kurum tarafından hiçbir şekilde ödeme yapılmayacağı anlamına gelmemektedir. Lakin burada ödeme istemi için bir dava süreci söz konusu olmaktadır.  

 

 

 Sosyal devlet, herkese insan onuruna yaraşır asgari bir hayat seviyesi sağlamayı ilke edinen bir anlayıştır. Sosyal devlet vatandaşlarının hastalık, yaşlılık, işsizlik gibi belirli risklerin üstesinden gelmesine yardımcı olmalıdır. Bu ilkenin görünümü olarak Anayasamızda sağlık hizmetleri ve sosyal güvenlik hakkı gibi birçok husus (m.2,56,60) koruma altına alınmış ve aynı zamanda devletin aktif bir edim göstermesi gerektiği düzenlenmiştir. Anayasa m.17'de kişinin maddi ve manevi varlığı koruma altına alınmış; AİHS m.2 çerçevesinde yaşam hakkı düzenlenmiş ve devletin yükümlülüklerinin kapsamı bu hak bağlamında oldukça geniş tutulmuştur. Yalnızca AİHS değil, İnsan hakları Evrensel Beyannamesi, Medeni ve Siyasi Haklar Söz. gibi birçok uluslararası belge de bu hakkı koruma altına almıştır. Bu durumun sonucu olarak yalnızca tebliğ ve buna bağlı olarak çıkarılan listeye bağlı kalınmaksızın yaşam hakkının devletin pozitif bir yükümlülüğü olduğu gözetilerek değerlendirilme yapılması gerekmektedir.

 

İşbu sebeplerle kullanılan ilaç listede yer almasa dahi ; Sosyal Güvenlik Kurumuna (SGK) başvuru yapılması ve red üzerine Sosyal Güvenlik Kurumuna (SGK) karşı ihtiyati tedbir talepli dava açılması ve İhtiyati tedbir talebinin kabul edilmesi halinde  ilacın tedavi süreci boyunca ilaç bedelinin karşılanması sağlanabilmektedir.

 

 3.1.SOSYAL GÜVENLİK KURUMUNA BAŞVURU

 

Dava açılmasından önce kişilerin hem ödenmiş hem de ödenecek ilaç bedellerinin karşılanması için  Sosyal Güvenlik Kurumuna  başvurması ve SGK’ya yapılan başvurunun reddedilmesi gerekmektedir. İstemin reddi üzerine dava açılabilecektir.İşbu başvuru dava şartıdır.  

 

 3.2. SOSYAL GÜVENLİK KURUMUNA KARŞI DAVA AÇILMASI

 

Kanser hastaları tarafından kullanılan ilaçların bedellerinin oldukça yüksek olması ve bu bedellerin SGK tarafından geri ödemesinin sağlanmaması üzerine SGK’ya davalar açılmakta, işbu davalarda kişinin yaşam hakkı ve ilaca ulaşmasının aciliyeti nedeniyle  ihtiyati tedbir ile dava süresince ilaç bedelinin davalı Kurum tarafından karşılanması istenmektedir.

 

İhtiyati tedbir kararı verilmesi ve bu doğrultuda ilaç bedelinin Kurum tarafından karşılanması için her somut olayda ihtiyati tedbir şartları ayrı ayrı değerlendirilmekte ve bu kapsamda temel olarak ilacın hasta için hayati öneme sahip olup olmadığı, ilacın kullanılmaması halinde hastanın hayati riski ve tedaviye erişilmemesi durumunda geri dönülemez sonuçların olup olmadığı değerlendirilmektedir :

 

Adana BAM, 7. HD., E. 2020/3008 K. 2020/1677 T. 5.11.2020: Somut olayda; davacının kanser hastası olduğuna dair heyet ilaç kullanım raporunun bulunduğu, bu raporun bitiş tarihinin 23.02.2021 olduğu, tedbire konu ilacın tedavide kullanımının devam ettiğinin uzman hekim yazısıyla bildirildiği, ilacın temin edilmemesi halinde tedavinin güç hale geleceği, ilacın olumlu etkisinin doktor raporuyla belirtildiği, hayati tehlike bulunan davacı yönünden ihtiyati tedbir koşullarının gerçekleştiği sonucuna varıldığından, davalı kurum vekilinin istinaf talepleri yerinde değildir.

 

Dolayısıyla, SGK tarafından yayınlanan SUT listesinde yer almasa dahi, Kuruma karşı dava açılarak ve bu süreçte ihtiyati tedbir yoluna başvurularak hastanın ilaca erişimi sağlanabilmektedir.

 

3.3 KANSER İLAÇLARININ KARŞILANMASI İSTEMLİ DAVALARDA GÖREVLİ MAHKEME NERESİDİR?

 

 

5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu md. 101’de, “bu Kanunda aksine hüküm bulunmayan hallerde, bu Kanun hükümlerinin uygulanmasıyla ilgili ortaya çıkan uyuşmazlıklar iş mahkemelerinde görülür.” ifadelerine yer verilmiştir. Dolayısıyla, aksine hüküm bulunmadıkça 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu’nun uygulanmasına ilişkin uyuşmazlıklarda iş mahkemeleri görevlidir

 

Yetkili mahkeme, iptali istenen ret kararını veren SGK şubesinin bulunduğu yer mahkemeleridir.

 

3.4.İLAÇ BEDELİNİN KARŞILANMASINA İLİŞKİN DAVA DEVAM EDERKEN KANSER HASTASININ VEFAT ETMESİ DURUMUNDA DAVAYA NASIL DEVAM EDİLECEKTİR?

 

 Dava devam ederken hastanın vefat etmesi durumunda mirasçıların davaya dahil edilerek, taraf teşkili sağlanması gerekmektedir.

 

Özellikle mirasın reddi durumu olmadığında ve davacı hastanın ilaçları kullanması durumunda davanın konusuz kalmasına hükmedilmesi durumu daha karmaşık ve hukuka aykırı bir durum yaratmaktadır. Zira, işbu zamana kadar kullanılmış ve bedelleri ödenmiş ilaçlar söz konusu iken mahkemece bu bedellere yönelik olarak karar verilmesi gerekmektedir.

 

İlaç bedelinin ödenmesine ilişkin açılan davalarda davacı tarafın ölümü (maalesef) sıklıkla karşılaşılan bir husus olup; mahkeme tarafından mirasçıların hukuki yararı olmasına rağmen davaya dahil edilmemesi bozma sebebidir.  

 

Yargıtay 10. HD. 2022/4271 E. 2022/9310 K. :  Akciğer kanseri nedeniyle hastanın ... (...) kullanması uygundur şeklinde rapor tanzim edildiği, Kuruma yapılan başvurunun Kurum tarafından sağlık uygulama tebliğinin EK-4/A bedeli ödenecek ilaç listesinde yer almadığının belirtilerek bedelinin karşılanmayacağı yönünde yazısı üzerine eldeki davanın açıldığı Mahkemece, davacının vefat etmesi sebebiyle davanın konusuz kaldığına karar verildiği görülmüştür. Davacı ... davanın açılmasından sonra yargılama devam ederken 3.9.2021 tarihinde vefat ettiği Mahkemece, davacının mirasçıları davaya dahil edilmeden talebin konusuz kaldığına karar verildiği anlaşılmaktadır. Dava devam ederken taraflardan birinin ölmesi halinde MK 27/1. maddesi gereğince ölen kişinin taraf ehliyeti son bulur. Bu nedenle, davaya ölen tarafa karşı veya onun tarafından devam edilmesine imkan yoktur. Ölü kişi adına hüküm kurulamaz. Yalnız öleni ilgilendiren yani mirasçılara geçmeyen haklara ilişkin davalar tarafın ölümü ile konusuz kalır. Yalnız ölen tarafı ilgilendirmeyen, yani mirasçıları da ilgilendiren, mirasçıların malvarlığı haklarını etkileyen davalar tarafın ölümü ile konusuz kalmaz. Bu davalara, ölen tarafın mirasçıları tarafından veya ölen tarafın mirasçılarına karşı devam edilir. Borçlar Kanunu'nun 397. (6098 sayılı Türk Borçlar Kanunu 513. ) maddesi hükmüne göre; aksi sözleşmeden ve işin mahiyetinden anlaşılmadıkça vekil edenin ölümü ile vekalet ilişkisi son bulur. Somut olayda; ölü kişinin karar başlığında yer alması, davacının mirasçılarının usulüne uygun davaya katılımı sağlanmaksızın hüküm kurulmuş olması hatalıdır. Yapılacak ...; davacının mirasçıları usulüne uygun olarak davaya dahil edilerek usulünce taraf teşkili sağlandıktan sonra, hüküm kurulmalıdır.

 

 4. 32952 SAYILI 10.07.2025 TARİHLİ RESMİ GAZETE İLE YENİ YAYINLANAN  SAĞLIK UYGULAMA TEBLİĞİ  İLE MEVCUT DURUMDA NASIL DEĞİŞİKLİKLER MEYDANA GELEBİLİR ?

 

Yukarıda da ifade edildiği üzere, Keytruda, Opdivo, Enhertu ve Tecentriq gibi immünoterapiler 10.07.2025  tarihinde yayınlanan Sağlık Uygulama Tebliği’ ne kadar ödeme kapsamında bulunmadığından bu ilaçlar için SGK’ya dava açılmıştır.

 

Lakin, 10.07.2025 tarihinde yayınlanan SUT ile , Keytruda, Opdivo, Tecentriq gibi önemli immünoterapilerin artık belirli endikasyonlarda  SGK tarafından karşılanacağı kararlaştırılmıştır.

 

Bu ilaçlara ilişkin açılmış ve henüz sonuçlanmamış davalar bakımından bu Tebliğin bir değişiklik yaratacağı ve yargı makamları tarafından yeni Tebliğe göre karar verilmesi gerekeceği ortadadır.

 

5.SONUÇ

 

Sonuç olarak bakıldığında bu davalara ilişkin mevcut süreç zaman zaman karmaşık bir hal almaktadır. İhtiyati tedbir kararlarının kabulüne ilişkin süreçte ilacın hastanın tedavisinde ne ölçüde gerekli olduğu, sağlık raporları vs. diğer incelemeler yapılmamakta;  dava devam ederken davacı hastanın vefat etmesi durumunda ilacın kullanılıp kullanılmadığı, mirasçıların davaya taraf teşkil edilmesi noktasında yargı makamları tarafından hukuka uygun kararlar verilmemektedir. Neticesinde işbu davalara ilişkin yerleşik bir içtihat ortaya konulamamaktadır. Öyle ki konuya ilişkin mevcut yargılamaların büyük çoğunluğu da eksik inceleme sonucu bozulmaktadır. Dolayısıyla bu sürece ilişkin davalarda detaylar ve teknik konular oldukça önemli olup  sürecin bir avukat aracılığı ile takibi elzemdir. Mahkemeler tarafından da konunun kendine has yapısı göz önünde bulundurularak daha detaylı bir yargılamanın yürütülmesi gerektiği açıktır. 

#kanserilacı #keytruda #ihtiyatitedbir #SGK